Pek çok insan elektrikli araçların içten yanmalı motorlu araçlara sürdürülebilir bir alternatif olduğu kanısında. Birçok araç firması elektrikli araçlar üretmek için gerekli adımları atmaya başladı bile. Peki elektrikli araçlar gerçekten sürdürülebilir mi?
Elektrikli araçların sürdürülebilirliği konusundaki ilk çekince pil üretiminin çevreye olan etkisi. Elektrikli araçlarda nikel-metal hidrit ve kurşun-asit gibi çeşitli piller kullanılmaktadır ancak bunlardan en sık kullanılanı cep telefonu ve bilgisayar gibi elektronik aletlerden de aşina olduğumuz lityum-iyon pillerdir. Lityum-iyon pillerinin tercih edilmesi sebebi ise birim başına düşen enerji miktarının diğer pillere göre fazla olmasından kaynaklanıyor.
Elektrikli araçlarda sıklıkla kullanılan lityum iyon bataryalar için ilgili madenin çıkarılması ve işlenmesi gerekir. Lityumun işlenebilir hâle gelmesi için nikel ve kobalt gibi çeşitli madenler de kullanılır. Bu madenlerin çıkarılıp işlenmesi; ormanların yok edilmesine, su kirliliğine ve bunlarla beraber çok yüksek miktarda karbon ayak izi oluşmasına sebep oluyor. Bu madenlerin büyük bir kısmının çevre düzenlemelerinin yetersiz olduğu bölgelerden elde edilmesi, madencilerin çalışma koşulları ve yerel halkın yaşadığı bölgeye verilen ekolojik zararlar hususunda da sorunlar bulunmakta.
Elektrikli araçların sürdürülebilirliği konusundaki bir diğer çekince ise bataryaları şarj etmek için kullanılan elektrik. Dünyanın birçok yerinde elektriğin önemli bir kısmı hâlâ fosil yakıtlardan sağlanmaktadır. Bu da elektrikli araçların dolaylı olarak karbon salımına katkıda bulunduğu anlamına geliyor. Örneğin ülkemizde 2023 yılındaki elektrik üretiminin; %36,3'ü kömürden, %21,4'ü doğal gazdan, %19,6'sı hidrolik enerjiden, %10,4’ü rüzgardan, %5,7’si güneşten, %3,4'ü jeotermal enerjiden ve %3,2’si diğer kaynaklardan elde edilmiştir. Hâlâ elektrik üretiminde yenilenebilir enerjinin rolü fosil yakıtlardan fazla değil.
Bunun yanı sıra elektrikli araç pillerinin kullanımları sonunda imha edilmesi önemli bir zorluk teşkil ediyor. Lityum iyon piller için mevcut geri dönüşüm altyapısı ise oldukça yetersiz. Ömrü tükenen pillerin büyük bir kısmı çöplüklere atılmak zorunda. Bu sadece değerli malzemelerin kaybıyla sonuçlanmakla kalmıyor ve aynı zamanda lityum iyon pillerinin içerdiği tehlikeli maddelerin toprak ve suyu kirletmesi riskini de beraberinde getiriyor.
Elektrikli araçların büyük oranda sürdürülebilir olması için madencilik uygulamalarının iyileştirilmesi, pil geri dönüşüm sistemlerinin geliştirilmesi ve elektrikli araçlara güç sağlamak için yenilenebilir enerji kaynaklara geçişin hızlandırılması gerekir.
Elektrikli araçlar sürdürülebilirliği hakkında birkaç hap bilgi:
İçten yanmalı motora sahip araçların üretim aşamasında ortalama 5,6 ton CO₂ salımı olurken bu miktar elektrikli araç üretiminde 8,8 tondur.
Elektrikli araçlarda kullanılan lityum-iyon pillerin ortalama ömrü 8 ila 10 yıl arasında değişmektedir.
2035 yılına kadar trafikte faal olarak bulunan araçların %70’nin elektrikli araçlar olacağı tahmin ediliyor ancak bu kadar aracı şarj etmek için gereken elektrik enerjisinin nasıl bir kaynaktan karşılanacağı ile ilgili henüz net bir çözüm yok.
Comments