İki kıtayı görünmeyen bir etkiyle birbirinden ayıran ve canlıların onun ötesine geçmediği bir çizgi kulağa çılgınca geliyor, değil mi? Acaba bu çizgi nasıl oluşmuş ve oluşmasına hangi etkenler sebep olmuş? Bu yazımızda pek çok canlının doğal bir bariyer olarak algıladığı Wallace çizgisini ele alıyoruz.
Wallace çizgisi, 19. yüzyılda Britanyalı Alfred Russel Wallace tarafından çizildi. Ancak çizginin adı 9 yıl sonrasına kadar konulmadı. Çizgiye, 1868 yılında Thomas Henry Huxley tarafından Wallace ismi verildi. Huxley ise Agnostizm kavramını felsefe ile tanıştıran, ilk kez hücre zarından bahseden biyolog ve antropologdur. Bali adasından Güney Filipinlere kadar uzanan bu hayali çizgi Malay Takımadaları'nda (dünyanın en geniş alana yayılan takımadaları) bulunuyor. Hattın Avustralya tarafında kalan kısmına Avustralyen hayvan coğrafyası, Asya tarafında kalan kısmına ise Oryantal hayvan coğrafyası deniyor.
Wallace, bu çizgiyi tabii ki kafasına göre çizmiyor. Bu çizginin temeli, ayrımın iki tarafında birbirinden farklı canlı türleri gözlemlemesine dayanıyor. Çizginin Asya kısmında gergedanlar, kaplanlar ve filler gibi sadece Asya kökenli canlılar bulunuyor. Buna karşın Avustralya kısmında keseli hayvanlar ve komodo ejderleri gibi hem Avustralya hem de Asya kökenli canlılar bulunuyor. Kuşlar ve böcekler bile bu görünmez bariyerin oluşturduğu 35 kilometre uzunluğundaki sınıra dikkat ediyor ve bariyerin diğer tarafına geçmiyor.
İki taraf arasındaki canlı türlerinin farklılığı 35 milyon yıl önce gerçekleşen yer kabuğu hareketlerine dayanıyor. Avustralya tarafındaki adalar Avustralya kıtası ile birlikte Antarktika’ya bağlıydı. Asya tarafındaki adalar ise Asya kıtasına bağlıydı. Yer kabuğu hareketleri sonucunda bu adalar bağlı oldukları ana karalardan ayrılarak birbirlerine doğru yaklaştılar. Bu olayın sonucunda iklimde meydana gelen hızlı değişimler, canlı türlerinde oluşan bu farklılığın asıl sebebidir, diyebiliriz. Asya kısmında sıcak ve nemli bir iklime, Avustralya kısmında ise soğuk ve kuru bir iklime sahip koşullar oluştu. Asya kısmındaki canlılar karşıdaki soğuk şartlara ayak uydurabilmiş. Ancak Avustralya tarafındaki canlılar Asya'daki sıcak ve nemli iklime ayak uyduramamış. Bu da hattın Asya tarafında yalnızca Asya kökenli canlıların bulunması ve Avustralya tarafındaki canlıların ise Asya-Avustralya karması bir kökene sahip olması durumunu açıklıyor.
Wallace Çizgisi, zoocoğrafyacıların birçoğu tarafından artık kesin sınır olarak kabul edilmemesine karşın birçok büyük hayvan grubunun coğrafi dağılımını anlamamızda yardım ediyor. Çeşitli balık, kuş ve memeli grubunun yanı sıra bazı omurgasızlar da Wallace Çizgisi'nin bir yanında bol ve çeşitli, öbür yanında ise çok az ya da hiç yoktur.
Görünmez Bariyer: Wallace Çizgisi hakkında birkaç hap bilgi:
Wallace aynı zamanda doğal seçilimin ortak kaşifiydi. Doğal seçilim; çevresel koşullara en iyi ayak uydurabilen canlıların hayatta kalıp üreme şanslarının artmasıyla türlerin evrimsel değişim geçirmesi sürecidir.
Bazı yarasalar ve uzun kuyruklu makaklar (bir maymun cinsi) Wallace Çizgisi'nin her iki tarafında da bulunan memelilere nadir örneklerdendir.
Commenti