Para, mal ve hizmetlerin değişiminde yani ticarette kullanılan bir araçtır. Para; değer ölçüsü, değişim aracı ve değer saklama aracı gibi farklı işlevleri yerine getirir.
İlk çağlarda ticaret takas yöntemiyle gerçekleşiyordu. Bu yüzden elinde elma olan ve süt almak isteyen biri, elinde süt olup elma isteyen birini bulmalıydı. Diğer yandan bir süt kaç elma eder? Ya da elma almak isteyen ve elinde süt bulunmayan biri elmayı ne cinsinden ve ne kadarlık bir ölçüyle değerleyecekti? Bu tarzda sorular insanları takas yöntemi yerine kullanacak çözümleri aramaya yönlendirdi.
İlk bulunan yöntemlerden biri takas yerine belirli bir materyali değer biçme ölçüsü olarak kullanmaktı. Bu yöntem pirinç ve deniz kabukları gibi toplumlar için değerli, herkes tarafından bulunabilir ve nadir maddeleri kullanarak ticareti sağlamayı amaçlıyordu.
İlk para birimi Lidya tarafından MÖ 7. yüzyılda altın ve gümüşün ağırlıkların standarlaştırılmasıyla ortaya çıkmıştır. Ardından ilk kâğıt para ise M.S. 806 yılında yine Çin'de ortaya çıkmıştır. Günümüz kağıt paralarının aksine ilk kağıt paralar bir sözleşmeye benzemektedir. Kişinin elindeki değer varlığının ölçüsünün tezahürüdür.
Ardından günümüzde paranın kullanımı temel araç haline gelmiş, merkez bankaları tarafından arzı sağlanmıştır.
Para ile ilgili birkaç ilgi çekici bilgi:
Roma döneminde askerlere tuz ile ödeme yapılıyordu hatta ingilizce de maaş (salary) kelimesi tuz (salt) kelimesinden türemiştir.
Merkez Bankalarının en eski örnekleri arasında kabul edilen İsveç Merkez Bankası (Riksbank, 1664) ve İngiltere Merkez Bankası’nın (Bank of England, 1694) kuruluş amacı hükümetin ihtiyacı olana borç parayı sağlamaktı.
ABD, 1971 yılında doların altın karşılığını kaldırınca dünyadaki bütün kâğıt paralar karşılıksız kalmış oldu. Bugün kâğıt paraların karşılığı yalnızca devletin itibarıdır.
Günümüzde hala bazı hapishanelerde para yerine yaygın olarak sigara kullanmaktır. Alışverişte sigara değişimi esas alınıyor.
Comments